Verhalen
Algemene
begraafplaats

Historisch verhaal

Kindergraven

Op de Joodse begraafplaats in Huisduinen vinden we geen aparte sectie voor kindergraven zoals tegenwoordig gebruikelijk is. In plaats daarvan rusten overleden Joodse kinderen op verschillende plekken op de begraafplaats. Op hun vaak kleine stenen worden de opschriften steeds moeilijker leesbaar. Een aantal kindergraven blijft zichtbaar. Enkele voorbeelden zijn het graf van Gompel Buitenkant, een 13-jarige zoon van de bekende ‘Eikie’ Buitenkant, en Ernst Coltof, een drie maanden oud jongetje. Ook de grafstenen van Aaltje Groen, David Hes, Philip Kannewasser, Jetje Oudkerk, Meijer Oudkerk, Benedictus Polak, Betsy Polak, en Martijn van Praag herinneren aan jonge levens die vroegtijdig eindigden. De inscripties op de stenen tonen een variatie van ontroerende teksten en verhalen over deze kinderen, waarvan sommigen slechts enkele dagen tot enkele jaren oud waren. Jack Ambriola vertelt.

Kindergraven

De Joodse begraafplaats in Huisduinen kent niet, zoals tegenwoordig op veel begraafplaatsen het geval is, een speciale afdeling voor kindergraven. Overleden Joodse kinderen werden ter ruste gelegd op plekken die beschikbaar waren. We vinden er op Huisduinen nog een dertiental van terug. 

Het zijn vaak kleine stenen en de opschriften worden helaas steeds moeilijker leesbaar. In alfabetische volgorde een overzicht, hier en daar voorzien van soms ontroerende tekst. 

1. Gompel (Mordechai) Buitenkant 

Gompel werd geboren op 28 juni 1861 te Den Helder en overleed op 28 september 1874 te Den Helder, 13 jaar oud. Hij was de zoon van Izaak Machiel (Eikie) Buitenkant en Esther Gompel Katwijk. Eikie Buitenkant had een bloeiende handel in vodden en was ook doodgraver op de Joodse begraafplaats. 


Het kindergraf voor Gompel Buitenkant, overleden op dertien jarige leeftijd. 

De Hebreeuwse tekst op de steen luidt in Nederlandse vertaling:

 

‘En Mordechai ging van de Koning heen*. Hier rust een aangename jongeling, teer van jaren. Mordechai, zoon van Jitschak Buitenkant. En de naam van zijn moeder was Esther’.

 

*Verwijst naar het boek Esther 8 : 15: ‘En Mordechai ging uit van de koning in hemelsblauwe en witte koninklijke klederen en met grote gouden kroon, gekleed met een linnen en purperen mantel’.

2 Ernst Coltof 

Ernst werd geboren op 21 augustus 1918 te Den Helder en overleed op 17 november 1918 te Den Helder, drie maanden oud. Hij was de zoon van Salomon Coltof en Clara Emma de Beer. 

‘Hier is geborgen het kind Eliëzer, zoon van Shlomo Coltof ’.

Ernst was de broer van Arthur en Frits Coltof, beiden bekende zakenlieden uit de Helderse Keizerstraat. Zij zijn ook begraven op de Joodse begraafplaats. 

Arthur (1908 – 1973) en Frits (1915 – 1975). Hun witte stenen vallen duidelijk op te midden van de oude grijze stenen. De twee broers trouwden met dochters uit het Helderse gereformeerd gezin Van Urk. Arthur met Jeanetta en Frits met Rita van Urk. 


Kindergraf voor Ernst Coltof, die slechts drie maanden oud werd. 

3 Aaltje (Alida) Groen

Aaltje werd geboren 15 januari 1860 te Den Helder en overleed op 11 februari 1860 te Den Helder, 15 jaar oud. Zij was de dochter van Abraham Izak Groen en Rachel Arons. 

De vertaalde Hebreeuwse tekst luidt:

‘Hier rust Alida Groen overleden in de nog jeugdige leeftijd van 15 jaar. Nog in haar volle groei werd zij afgesneden.

Gedenksteen voor een ziel, de dierbare en belangrijke vrijgezellin (!) Dit is Edil, dochter van de geëerde Abraham Groen. De naam van haar moeder was Rachel’.


 

“Nog in haar volle groei werd zij afgesneden”. Alida Groen werd vijftien jaar oud. 

4 David Hes

David werd geboren op 11 oktober 1880 te Den Helder en overleed op 29 maart 1884 te Den Helder, drie jaar oud. Hij was de zoon van Jozef Hes, koster van beroep en Naatje Koch.


David Hes, op drie jarige leeftijd overleden. 

5 Philip Salomon (Jezechiël) Kannewasser 

Philip werd geboren op 18 juli 1881 te Den Helder en overleed op 18 augustus 1882 te Den Helder. Net een jaar oud. Hij was de zoon van Salomon Aron Kannewasser en Jansje Leon Beek. 

‘Hier rust het kind Jezechiël, zoon van Eliëzer Shlomo Kannewasser, die naar zijn eeuwige wereld ging op de vooravond van Heilige Sabath 18-08-1882’. 

Jetje (Jettele) Oudkerk 

‘Hier rust het meisje Jettele, dochter van Menachem Oudkerk, overleden 25 september 1894’. 

Aanvankelijk kon ik omtrent de identiteit van Jettele weinig met zekerheid vast stellen. De bron die ik in de meeste gevallen met succes raadpleegde, het Stenen Archief, afdeling Den Helder, kon niet aangeven wat de exacte geboortedatum en -plaats van Jettele waren. Evenmin was duidelijk vast te stellen wie haar ouders waren. Het bevolkingsregister van Den Helder (Regionaal Archief Alkmaar) bracht uitkomst. Jetje Oudkerk werd geboren op 1 september 1887 te Den Helder en overleed op 25 september 1894 te Den Helder, zeven jaar oud. Zij was de dochter van Emanuel (Menachem) Oudkerk (1853 – 1921) en Jogeva Sloog (1850 – 1930). 

Meijer (Meir) Oudkerk 

Broer van Jetje (Jettele) werd geboren op 8 februari 1890 en overleed op 17 september1893, drie jaar oud. ‘Hier rust het kind Meir, zoon van Menachem Oudkerk’. 

Benedictus Jacob (Bennie) Polak 

Hij werd geboren op 23 juli 1873 te Den Helder, en overleed op 25 februari 1882 te Den Helder acht jaar oud. Hij was de zoon van Jacob Hartog Polak en Betje Leuw. 

‘Hier rust het troetelkind*. Zoals zijn naam was, was hij, goed en aangenaam. Zijn levensdagen waren slechts acht jaren. Baruch, zoon van Akiva Polak en zijn moeders naam was Brendele’. 

*Verwijst naar Jeremia 31 : 20: ‘Is niet Efraim mij een dierbare zoon, is hij Mij niet een troetelkind? Want sinds ik tegen hem gesproken heb, denk ik nog ernstiglijk aan hem, daarom rommelt mijn ingewand over hem. Ik zal mij zijner zeker ontfermen, spreekt de Here’. 

Betsy (Brendele) Polak 

Betsy werd geboren op 12 december 1903 te New York en overleed op 12 februari 1907 te Amsterdam, nog maar drie jaar oud. Zij was de dochter van Abraham Polak (telegrafist) en Lena Troetel. 

‘Hier rust het kind Brendele, dochter van Abraham Polak en de naam van haar moeder was Lea’. 

Het is niet bekend waarom zij, gestorven te Amsterdam, in Den Helder is begraven. Mogelijk hadden haar ouders familie in Den Helder. 

(Abram J. Polak, zoon van Jacob Polak en Betsy Seuev (Leuw) trouwde op 18 oktober 1903 te Manhattan, New York met Lena Troetel, dochter van Elias Troetel en Eva Benjamins). 

Betsy Polak. Geboren te New York (USA), overleden te Amsterdam, begraven op Huisduinen, drie jaar oud  

10 Martijn Herman van Praag  

Martijn werd geboren op 9 november 1941 te Velsen, en overleed op 13 november 1941 te Velsen. Hij was de zoon van Gerrit van Praag (Velsen 1909 – Sobibor 1943) en Jogeva van Praag (Den Helder 1913 – Sobibor 1943).  

‘Hier rust ons lief zoontje Martijn Herman van Praag, een kind dat vier dagen in leven bleef ’. 

Zijn ouders werden weggevoerd uit Velsen en door de nazi’s vermoord.    

 

Dit verhaal over de kindergraven komt uit het boekje: De Joodse begraafplaats van Jack Ambriola. De tekst is geplaatst met de originele opmaak en met de originele foto’s uit het boekje. De boekjes zijn gepubliceerd in de periode van 2001 t/m 2006.

Uitleg route

Locatie

Bekijk hier de locatie van dit grafteken. 

Bekijk ook andere verhalen uit dit thema

Wanneer je langs de bijzondere graven op de Joodse begraafplaats wandelt, stuit je op het metaheerhuis, ook bekend als 'Beth Tohora'. Dit huis dient voor het ritueel reinigen van de doden, bekend als de tahara,
Louis Boas, een kapitein der infanterie, wordt herinnerd bij de oudste grafsteen (1827) van de Joodse begraafplaats in Huisduinen. Hij overleed op 30-jarige leeftijd aan verwondingen opgelopen bij de schipbreuk van 'Zijner Majesteits Wassenaar' in
Jacob Joseph Coltof, geboren in 1855 in Hoogezand, was een gerespecteerd besnijder en gewaardeerd lid van de Joodse gemeenschap in Den Helder. Naast zijn rol als besnijder was hij voorzitter van de Israëlitische Gemeente en