Dorus Rijkers
Één van de beroemdste mensen op de begraafplaats was de zeeredder Dorus Rijkers (1847-1928). In 1926 was hij de populairste man van Nederland. Absoluut beroemd en de nationale held van zijn tijd en van Den Helder. Iedereen kende hem als ‘Opa’. Deze legendarische Nederlandse redder ging de meedogenloze golven van de Noordzee te lijf als doorgewinterde reddingbootkapitein. Nog voor er gebruik gemaakt werd van motorboten redde hij zo met zijn reddingssloep zeker 500 mensen op de Nederlandse zee. Op de begrafenis van Dorus Rijkers zei De Booy, secretaris van de reddingmaatschappij, “Twaalf jaar heb ik onder U gevaren, nooit heb ik een spoor van angst bij U ontdekt.” Zoals je begrijpt is het is niet voor niets dat later een nieuwe reddingsboot van Den Helder de naam Dorus Rijkers kreeg en dat hij nog steeds herdacht wordt met de Theodorus Rijkersstraat die op zijn naam staat. Maarten Noot vertelt zijn verhaal. En bekijk de bonusvideo waarin Paul van Niel in zijn huid kruipt en meer vertelt over zijn leven.
Van toen naar nu
De Algemene begraafplaats Den Helder is een van de oudste begraafplaatsen van Nederland. De oudste bekende tekening waarop deze staat afgebeeld, is van Pieter Pietersen uit het jaar 1606. Echter, wat deze rustplaats van inwoners uit Den Helder en vele roemruchte helden als Dorus Rijkers en Cornelis Dito vooral bijzonder maakt, is dat vanaf de 17e eeuw alle historische periodes zijn vertegenwoordigd. Daardoor krijg je een goed beeld van begraven in Nederland. En ook door je te verdiepen in de verhalen achter de Grote Monumenten, de rustplaatsen van Zeeredders & walvisvaarders, de Joodse begraafplaats en van andere, illustere inwoners van Den Helder.
Restauratie
De oude, algemene begraafplaats in Den Helder onthult een fascinerend stukje geschiedenis. Oorspronkelijk ontstaan uit nood tijdens een verwoestende pestepidemie begin 1600, bood deze dodenakker rust aan de slachtoffers. In de afgelopen honderden jaren groeide de begraafplaats uit tot de bijzondere en serene plek die het nu is. Maar al die jaren van weer en wind én menselijk handelen, hadden hun sporen nagelaten op de graftekens. Vanaf 2019 tot en met eind 2022 zijn daarom meer dan veertig graftekens, met name op de historische G.R.A. en F. velden, gerestaureerd. En daarmee behouden voor de toekomst. Sander van Rouwendaal (SvR Restauratie) heeft de restauratie van meer dan 40 graftekens uitgevoerd. Hij vertelt hoe dat in zijn werk ging aan de hand van voorbeelden. Of bekijk de video.
Bombardementslachtoffers
Het monument voor de slachtoffers van de bombardementen uit de Tweede Wereldoorlog kent veel schrijnende verhalen. Driemaal werd Den Helder in die periode aangevallen met als gevolg dat er vele hartverscheurende verhalen te vertellen zijn over de gevallen burgerslachtoffers. Zij worden herdacht op de algemene begraafplaats van Den Helder. Maarten Noot vertelt hun verhaal. Je leest op deze pagina wie de slachtoffers waren.
Springerplantsoen
Het Springerplantsoen werd begin 20e eeuw aangelegd vanwege de noodzaak om de algemene begraafplaats uit te breiden. De gemeente koos Leonard Antony Springer als ontwerper. Springer was een gerenommeerd tuinarchitect die al naam had gemaakt met zijn eerdere ontwerpen. Springer stond bekend om zijn visie dat begraafplaatsen moesten harmoniëren met de natuurlijke omgeving, met slingerende paden, verrassende doorkijkjes en bijzondere beplanting. Hij geloofde dat een begraafplaats niet somber moest zijn, maar eerder een plek van serene schoonheid waar men in vrede kon rusten. Het plantsoen werd aangelegd in 1922 en biedt nu, na bijna honderd jaar, een gevarieerde en kleurrijke omgeving, met indrukwekkende graftekens en een centraal veld ter herdenking van Helderse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Anita van Breugel vertelt het verhaal.
Gedenktuin en museum
De Gedenktuin is een bijzondere plek die over een periode van 25 jaar is ontstaan door de inspanningen van de begraafplaatsbeheerders van de gemeente Den Helder en leden van de Stichting Historische Grafmonumenten. Het was oorspronkelijk een strooiveld, maar is nu een verzorgde en aantrekkelijke plek om respectvol te herdenken. De tuin bevat verschillende groepen graftekens, elk met een eigen thema. Opvallend is dat de oorspronkelijke oriëntatie van de graftekens behouden is gebleven. De Gedenktuin biedt een interessante blik op de begraafcultuur van Den Helder en de eeuwenoude tradities in Nederlandse begrafenissen. Anita van Breugel vertelt.
Mr. K.J.C. Stakman Bosse
Mr. K.J.C. Stakman Bosse staat bekend als een van de meest invloedrijke burgemeesters van Den Helder tijdens de bloeiperiode van de stad. Hij was burgemeester van juli 1853 tot aan zijn overlijden in juni 1888. Dit maakte hem de langstzittende burgemeester van de stad. Gedurende die vijfendertig jaar ondernam hij verschillende initiatieven die de groei en ontwikkeling van Den Helder bevorderden. Zo kreeg de stad belangrijke voorzieningen zoals een waterleiding, een gasfabriek en aansluiting op het spoorwegnet in 1865. Ook was hij verantwoordelijk voor de bouw van nieuwe woningen, scholen, kerken, bruggen en sluizen. In deze periode van ongekende bloei, verdubbelde het aantal inwoners van Den Helder bijna: van ongeveer tienduizend naar twintigduizend inwoners in slechts twintig jaar tijd. Het overlijden van Stakman Bosse werd met diepe rouw ontvangen, wat getuigt van zijn geliefde status onder de bevolking. Zijn nalatenschap werd geëerd met een gedenkteken op de begraafplaats en de vernoeming van de Stakman Bossestraat in de Visbuurt, als blijvende herinnering aan zijn belangrijke bijdrage aan de stad. Maarten Noot vertelt zijn verhaal.
De gebroeders Janzen
We nemen je mee in het verhaal van de gebroeders Janzen, twee negentiende-eeuwse projectontwikkelaars die impact hebben gehad op veel gebouwen in Den Helder. Wist je bijvoorbeeld dat de zaagmolen aan het eind van de Fabrieksgracht door de gebroeders Janzen gebouwd is? En ook in de naam van de Janzenstraat is het leven van deze broers vastgelegd. Zoals je begrijpt hebben ze een grote invloed gehad op het Den Helderse stadsgezicht. En dat is niet gek: in de periode dat zij leefde verdubbelde het inwonertal van den Helder van 10 naar 20 duizend inwoners. En daar hebben de gebroeders Janzen goed gebruik van gemaakt. Maarten Noot vertelt.
Egbert Loesberg
In plaats van in de voetsporen van zijn vader en grootvader aan moederskant te treden en buiten- of binnenloods te worden, werd de zeer geliefde Egbert Loesberg geen stuurman maar dokter. Nadat hij, na zijn studie in Amsterdam, een periode in Nederlands-Indië had gewoond vestigde hij zich als huisarts in Den Helder, waar hij bekendheid verwierf vanwege zijn medische expertise en zijn experimenten met bacteriënkweken voor de behandeling van astma. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Loesberg een actieve verzetsman, waarbij hij onderduikers hielp en betrokken was bij het vervalsen van documenten en het smokkelen van springstof. Het mag duidelijk zijn dat Egbert Loesberg een bijzondere man was die zowel als dokter als in zijn verzet tegen de Duitsers tijdens de tweede wereldoorlog een belangrijke rol speelde. Het is dus niet voor niets dat hij zo geliefd was. Jack Ambriola vertelt.
Janus Kuiper
Janus (Adrianus) IJsbrand Kuiper, geboren in 1856, was een trotse schipper van de reddingvlet met een opmerkelijke achtergrond in een echte Helders familie. Zijn vader, Jan Kuiper, verloor zijn leven als sloeproeier toen Janus nog maar negen jaar oud was. Nadat zijn moeder Neeltje Huisman hertrouwde met Dorus Rijkers, een bekende figuur in de reddingsgemeenschap, ontwikkelde Janus al snel een passie voor de zee en het redden van levens. Na een variërende loopbaan als melkboerenknecht, havenarbeider, en later als visser, vond hij dan ook zijn ware roeping in de vletterij. Janus speelde een essentiële rol in verschillende reddingsoperaties, waaronder de indrukwekkende operatie rond de Duitse bark “Renown” in 1887. Zijn inzet en moed werden erkend door zijn benoeming als schipper van de reddingvlet, wat hem niet alleen een bescheiden salaris van 60 gulden per jaar opleverde, maar vooral de erkenning van zijn bijdrage aan de reddingsgemeenschap. Bovendien heeft de Adrianus IJsbrand Kuiperstraat bij de dijk in Oud Den Helder zijn naam aan hem te danken. Maarten Noot vertelt.
